اموزش موسيقي

پس از خريد هنگ درام با دقت و مراقبت با ساز برخورد كنيد. هنگ‌ درام با توجه به اين كه سازي است از فلز سخت ، ولي رينگ‌هاي ساز يا همان فرورفتي و برجستگي‌هاي صفحه رويي ، نازك و آسيب پذير ميباشند. همچنين ضربه شديد و محكم باعث ميشود نت‌هاي آن از كوك خارج شود. در ضمن داشتن انگشتر و دستنبد نيز خط و خش بر روي بدنه ساز وارد ميكند و باعث از بين رفتن زيبايي ساز ميشود.
هنگ درام ، سازي محبوب براي نوازندگان خياباني 

امروزه هنگ ‌درام در حال تبديل شدن به يك ساز رايج براي اجراهاي خياباني در دنيا است و در اين زمينه جايگاه خاصي پيدا كرده است. تاثير گذاري و صداي آرامش بخش اين ساز باعث شده كه بسياري از نوازندگان از آن در اجراهاي خود استفاده كنند. ممكن است نواختن هنگ درام را در تهران ببينيد اما اين مورد بسيار كمياب ميباشد و هنوز در ايران در مرحله رشد و گسترش اوليه است. همچنين صداي گرم و زيباي آن تاثيرات هيپنوز بر روي افراد دارد و براي ريلكسيشن و يوگا هم استفاده مي‌شود. 

صداي هنگ‌ درام صدايي خاص و آرامش بخش است. زيباييه صداي اين ساز به دليل داشتن هارمونيك‌هاي فراواني كه در تك ‌تك نت‌هاي آن وجود دارد. همچنين ، چون بدنه‌ اين ساز يكپارچه است ، وقتي نتي را به تنهايي به صدا درمي‌آوريد ، ديگر نت‌ها نيز با شدت كمي به لرزش درمي‌آيند. همين موضوع صداي هنگ دارم را بسيار گرم و دلنشين كرده است.

لازم است بدانيد نواختن هنگ ‌درام بسيار آسان‌ است؛ البته بستگي دارد بخواهيد آن را در چه سطحي بنوازيد. يك نوازندگي حرفه‌اي و تاثيرگذار كه اهل موسيقي از آن لذت ببرند قطعا تمرين زياد، ممارست و شناخت خوبي از موسيقي مي‌خواهد. اما اگر موزيسين حرفه‌اي نباشيد هم از همان اولين روزها مي‌توانيد صداي دلنشيني توليد كنيد و باعث شگفت‌زندگي اطرافيان‌تان بشويد.

هنگ‌ درام جزو سازهاي گران محسوب ميشود و ميتوان گفت دلايل گراني اين ساز ، سخت و زمان بر بودن پروسه ساخت ساز و تعداد كم سازندگان آن در سراسر دنيا است. امروزه اين ساز در سراسر دنيا طرفداران زيادي به خصوص از قشر جوان دارد ، اما با اين حال تعداد كل سازندگان آن شايد چند صد نفر باشد. هنگ درام ها معمولا به صورت دست ساز در كارگاه توليد ميشوند. انتخاب فلز و آلياژ مناسب براي ساخت اين ساز ، احتياج به ساعت‌ها و روزها وقت براي فرم دادن آن دارد.

رسيدن به نت‌ها با كوك درست ، يكي از مراحل سخت فرآيند توليد هنگ درام است كه معمولا با دستگاه مخصوص يا چكش كاري صورت ميگيرد. در مجموع ميتوان گفت ساخت هنگ درام يك پروژه زمان بر است كه دقت ، مهارت و امكانات زيادي ميخواهد تا ساز به صداي اصلي خود برسد و نت هاي آن به درستي ادا شود.

مطمئنا ساز هنگ درام يكي از موفق ‌ترين سازهاي ابداعي هزاره‌ي جديد است ، اين ساز تقريبا نوپا و تازه وارد در عرصه موسيقي است ولي هنگ درام هايي كه توليد ميشوند داراي كيفيت مناسبي ميباشند و در اين بين برند هايي وجود دارند كه سازهايي با كيفيت بسيار بالا تهيه ميكنند و تمامي مراحل به صورت دستي در كارگاه انجام ميشود ، براي ساخت اين ساز روزها زمان ميبرد تا مواد اوليه ساز را تهيه كنند و با چكش كاري نت هاي ساز را به كوك هاي دقيق و درست برسانند. 

بررسي تاريخچه هنگ درام

هنگ درام يا هندپن جز دسته سازهاي كوبه‌اي-ملوديك است. در نگاه اول اين ساز شبيه سفينه‌هاي فضايي در فيلم‌هاي تخيلي و يا سپرهاي جنگي دوران باستان دارد. اين ساز از دوصفحه‌ بيضي شكل از جنس فلز تشكيل شده است ، كه به صورت قرينه به هم چسبانده مي‌شوند. 
احتمالا بسياري از افراد تصور ميكنند هنگ درام يا هندپن سازي جديد است كه به تازگي وارد عرصه موسيقي شده است. ممكن است اين ساز به تازگي شهرت زيادي در بين مردم پيدا كرده باشد اما از زمان اختراع و استفاده از آن در موسيقي حدودا دو دهه گذشته است.
با اينكه ايده اوليه ساخت سازهايي مشابه هنگ درام ريشه قديمي تري دارند اما اولين هنگ درامي كه به رسميت شناخته شد در سال ۲۰۰۰ رونمايي شد. فليكس روهنر و سابيرنا شارر كساني بودند كه اين ساز را براي اولين بار ابداع كردند و نام اين دو نفر به عنوان ابداع كنندگان اين ساز ثبت شده است.
جالب است بدانيد در اوايل دوره اي كه ساخت هنگ درام صورت ميگرفت به منظور حفظ اصالت اين ساز منحصر به فرد ، فليكس و سابرينا سياستي را در نظر گرفتند كه بر اساس آن مشتريان بالقوه اي كه مي خواستند اين ساز را خريداري كنند ، مجبور بودند نامه اي دست نويس ارائه دهند كه دليل نيازشان براي خريد اين ساز را در آن توضيح دهند.

جنس صداي دف ها معمولا به دو دسته بم و تيز تقسيم شده كه معمولا بر اساس سليقه و كاربرد نوازنده انتخاب ميشود. اما مهمترين موضوع در بحث صدادهي دف ، قدرت و صلابت صداي آن است. براي پي بردن به نوع صدادهي دف لازم است با آن نواخته شود. مواردي مانند جنس و ضخامت پوست ، قطر طوق و تعداد و فاصله زنجير هاي به كار رفته ميتواند در صدادهي آن تاثير گذار باشد.
 
معرفي برخي برند هاي شناخته شده دف

تا اينجا دانستيم كه هنگام خريد دف چه نكاتي بايد رعايت شود ، اما مهمترين ويژگي هر سازي صدادهي آن است. بنابراين هنگام خريد از كيفيت صداي دف خود اطمينان حاصل كنيد. در اين بخش به معرفي برند هاي مشهور دف ميپردازيم.

• هاپا
• حبيبي
• پرسيس
• سولو
• ماهور
• سما
• خبات
• نغمه
• جانان

براي شروع كار لازم است بدانيم كدام دف خوب است ؟ يك دف خوب چه ويژگي هايي دارد ؟ كدام برند داراي كيفيت عالي و قيمت مناسب است ؟ تفاوت دف هاي مختلف چيست ؟
در ادامه مقاله راهنماي خريد دف به اين سوالات پاسخ ميدهيم.
 
خريد بر اساس نياز نوازنده

خريد شما كاملا وابسته به نياز و انتظار شما از آن ساز است. اين نياز ها بر اساس سطح مهارت نوازندگي شما متغير ميباشد. به طور كل هنرجويان به سه دسته مبتدي ، متوسط و پيشرفته تقسيم ميشوند. هنرجويان مبتدي به دليل تجربه كم براي خريد ساز به راهنمايي مربي موسيقي يا شخصي كه در اين زمينه اطلاعات كافي دارد نيازمند هستند.
 
بررسي فيزيكي ساز

براي خريد هر سازي لازم است كه ويژگي هاي فيزيكي و سالم بودن بدنه را مورد بررسي قرار دهيد. ويژگي هاي دف مناسب خود را ميتوانيد در ادامه مطلب بشناسيد.
 
وزن دف : اصولا وزن دف بسيار مهم است چرا كه تاثير مستقيمي در نواختن شما دارد. براي هنرجويان مبتدي معمولا دف هاي سبك با طوق باريك پيشنهاد ميشود ، چرا كه دف سبك موجب ميشود دف نوازنده ديرتر خسته شود.
البته اين موضوع هميشه صدق نميكند. براي مثال اگر هنرجوي مبتدي دستان بزرگ و قدرتمندي داشته باشد  بهتر است دفي با وزن بالاتر تهيه كند. زيرا استفاده از دف سبك براي اين افراد ممكن است احساس ناراحتي يا در رفتن از دست هنگام نواختن را بوجود بياورد.
 
نوع پوست : براي ساخت دف از دو نوع پوست طبيعي و مصنوعي استفاده ميشود. پوست طبيعي معمولا از پوست حيواناتي از قبيل گوسفند، آهو، بز، ميش و ماهي تهيه ميشود. پوست مصنوعي يا طلقي نيز معمولا در انواع مختلفي توليد ميشود كه شامل ساده يا سفيد ، طرح خورشيدي ، طرح پوست ، طرح اليت و .. است.
بهترين نوع پوست مصنوعي ، ساخت شركت آمريكايي رمو (Remo) است. اين نوع پوست معمولا در دف هاي برند هاپا مورد استفاده قرار ميگيرد.
 
روكش طوق : بر روي طوق معمولا روكشي از جنس چرم مصنوعي ، پارچه ، چرم پرز دار قرار داده ميشود زيرا مواد نخي و چرم خاصيت عرق گيري دارند.
 
شستي دف :جاي شستي استاندارد خاصي ندارد و مي تواند در دف هاي مختلف داراي انحناي متفاوتي باشد. اما نكته مهم اين هست كه اگر جاي شستي با دست شما سازگار نبود، مي توانيد فوم آن قسمت را جدا كرده و متناسب با دست خود آن را شخصي سازي كنيد.

ساختمان دف متشكل از حلقه اي چوبي (كلاف ) و پوست است. پوست مورد استفاده در دف معمولا از جنس مصنوعي ميباشد كه بر روي دهانه كلاف نصب ميشود. براي نواختن آن لازم است انگشت شست را بر روي قسمتي از كلاف به نام شستي مستقر كنيد و انگشت شست دست ديگر را بر روي پهناي كلاف قرار دهيد. پس از قرار گرفتن انگشتان شست در محل ذكر شده بقيه انگشتان دست بر روي پوست ضربه ميزنند تا صدا توليد شود. در ادامه به معرفي اجزاي دف خواهيم پرداخت.
 
به طور كلي اجزاي دف به شرح زير ميباشد :

كمانه
حلقه چوبي دف كمانه نام دارد. عرض اين حلقه ۵ الي ۶.۵ سانتي متر و قطر آن معمولا ۵۰ الي ۵۵ سانتي متر است. نحوه ساخت كمانه داراي استاندارد هايي است كه در صورت رعايت آنها دف از صداي مطلوبي برخوردار خواهد شد. اين استانداردها شامل تقارن در شكل دايره اي كمانه و كشيده شدن يكسان پوست از طرفين ميباشد. روي قسمت پشتي حلقه ، يك فرو رفتگي وجود دارد كه محل قرار گيري انگشت شست نوازنده است و اصطلاحاً  به آن شستي مي‌گويند.
ساخت كمان به دو روش صورت ميگيرد :
يك كمه

در اين روش از چوبي به  قطر ۱٫۵ سانتي‌ متر استفاده ميشود. هنگام ساخت كمانه يك كمه براي ايجاد شكل دايره اي ، دو سر چوب را به يكديگر متصل ميكنند. اين نوع كمانه، در برابر كج شدن ناشي از فشار پوست مقاوم است و وزن سبك‌ تري دارد.
دو كمه

براي ساخت كمانه دو كمه از دو چوب با قطري در حدود نيم سانتي‌ متر كه روي هم پرس شده‌اند استفاده ميشود. اين نوع كمانه سنگين تر از كمان يك كمه است اما در برابر فشار پوست، مقاومت بيشتري دارد.

پوست
دف با دو نوع پوست طبيعي و مصنوعي توليد ميشود. البته امروزه به دليل مزاياي بيشتري كه پوست مصنوعي نسبت به طبيعي دارد ، اين نوع براي ساخت دف ها رايج تر است. در ادامه ويژگي هاي پوست مصنوعي را مورد بررسي قرار ميدهيم.

• برخورداري از كوك ثابت
• يك دست بودن سطح پوست
• يكنواختي مواد سازنده در كل پوست
• عدم تغيير حالت بر اثر جذب رطوبت
• عدم خارج شدن از كوك در حين اجراكشش يكسان پوست و در نتيجه تاب برنداشتن كمانه
• تجزيه نشدن توسط باكتري و ميكروب
• نداشتن بوي نا مطبوع
• عدم ايجاد بيماري و حساسيت
• داشتن صدايي استاندارد، مناسب براي نواختن در كنسرت و استوديو
• داشتن وزن سبك تر 

حلقه ها
در لبه داخلي كمانه ميخ هايي قلاب مانندي نصب شده كه حلقه هاي فلزي به صورت ۳ تايي يا ۴ تايي از آن آويزان ميشود. به اين حلقه‌ هاي فلزي جلاجل نيز گفته ميشود.
 
گل ميخ ها
گل ميخ ها ، ميخ هاي سر تختي هستند كه به منظور ثابت نگه داشتن و مهار كردن پوست بر روي كمانه تعبيه شده اند. اين ميخ ها بر روي ضخامت ۱.۵ سانتي متري پشت كمانه نصب ميشوند.

وجود تعداد زيادي از سازهاي كوبه اي در موسيقي ايراني نشان دهنده اهميت ريتم يا وزن در موسيقي ما است. سازهاي كوبه اي متنوعي در موسيقي سنتي ايراني استفاده ميشود اما به جرعت ميتوان گفت دف سازي منحصر به فرد در بين ديگر سازها محسوب ميشود. در نگاه كلي دف داراي ساختار نسبتا ساده اي است، اما از قدمت طولاني اي برخوردار ميباشد. صداي عرفاني و عميق اين ساز به موسيقي صلابت ميبخشد و مخاطب را به خلسه فرو ميبرد.
دف در موسيقي ما نقش پر رنگي را ايفا ميكند و جزو سازهاي قديمي و اصلي ايراني به شمار مي رود. امروزه اين ساز از مشهور ترين سازهاي كوبه اي در ايران است كه در مناطق مختلف كشور براي اجراي موسيقي فولكلور و اصيل ايراني مورد استفاده قرار ميگيرد. همچنين يادگيري آن بين افراد جوان بسيار رايج ميباشد. لازم به ذكر است كه نواختن دف نه تنها در ايران بلكه در آسيا و به خصوص كشورهاي خاورميانه رواج دارد.
 
نگاهي به تاريخچه دف

اين ساز در نقاشي غارهاي ميان سنگي در Lakha Juar ، Bhimbhetka و نقش برجسته امپراتوري آشور به تصوير كشيده شده است. نام دف به زبان پهلوي (يك زبان ايراني باستان) دپ (dap) است. برخي از تصاوير دف در نقاشي هايي يافت مي شود كه مربوط به دوران پيش از ميلاد مسيح است. همچنين وجود دف ايراني در نقش برجسته هاي بيستون حاكي از حضور اين ساز قبل از ظهور اسلام در ايران است.
بنابر اين ميتوان گفت ساز دف با اينكه ريشه روحاني در موسيقي ايران دارد ، قبل از بوجود آمدن موسيقي عرفاني نيز مورد استفاده قرار ميگرفت. با اين حال واضح است كه ساز دف از قديم تا كنون نقش مهمي در موسيقي ايران داشته است.
 
حضور دف در دوره هاي تاريخي 

دف نه تنها در دوره امروزي بلكه در گذشته دور نيز از اهميت زيادي برخوردار بوده است. اين ساز عنصري مهم در زمان ساسانيان بود. همچنين ، در سنگ تراشي طاق بستان (بناي يادبود مشهوري واقع در ۵ كيلومتري شمال شرقي شهر كرمانشاه) نوعي طبل با قاب مربعي وجود دارد كه اين طبل ها در خاورميانه باستان (عمدتا توسط زنان در جوامع كرد) ، يونان و روم نواخته مي شد و از طريق فرهنگ اسلامي به اروپا رسيد. درعيد نوروز (اولين روز سال نو ايراني و جشنواره ملي مردم ايران) و ساير جشن ها در دوره هاي ساسانيان (۲۲۴ ق. م. – ۶۵۱ م.) دف همراه ضيافت ها بوده است. بر اساس تحقيقات انجام شده نيز دف در تلاوت دعاهاي مزدايي (زرتشتي) استفاده مي شده است.
 
اعراب دف و ساير آلات موسيقي خاورميانه را به اسپانيا وارد كردند و اسپانيايي ها دف و ديگر آلات موسيقي (مانند گيتار) را در قرون وسطي اروپا اقتباس و تبليغ كردند. در قرن پانزدهم ، از دف فقط در مراسم صوفيه استفاده مي شد. عثماني ها آن را در قرن هفدهم به اروپا وارد كردند. هنر دف نوازي در كردستان ايران و ساير مناطق ايران با تلاش صوفيان ايراني به اين مرحله والايي  رسيده است. به خصوص در قرن ۲۰ دف همچنان مانند دوران باستان به عنوان بخشي مهم از موسيقي هنر ايراني (موسيقي سنتي يا كلاسيك) محسوب ميشده است.
 
نواختن دف داراي حالت ها يا به عبارتي ريتم هاي مختلفي است، اين حالت ها از استاد به دانشجو منتقل شده و امروزه به عنوان رديف و دستگاه شناخته مي شوند. همانطور كه قبل تر به آن اشاره كرديم، دف از گذشته تا كنون در ايران نقش مهمي در موسيقي داشته و با مذهب در ارتباط بوده است. به همين دليل دف به عنوان سازي عرفاني و معنوي شناخته ميشود.

يوكللي‌ها در متريال ساخت، مدل‌ها و ابعاد و آكوستيك بودن و الكتريك بودن تفاوت دارند. كمي پيش درباره تفاوت يوكللي‌هاي آكوستيك و يوكللي‌هاي الكتريك صحبت كرديم و دانستيم كه تفاوت آن‌ها در داشتن پيكاپ‌ها و پري امپ هاست و با استفاده از يوكللي‌هاي الكتريك مي‌توانيد از امپلي فايرها و افكت‌ها استفاده كنيد.
متريال ساخت در يوكللي‌ها به دو شكل ساليد و لمينت شده است. يوكللي‌هاي ساليد سازهايي هستند كه براي ساخت آن‌ها از يك تكه چوب استفاده شده است. يوكللي‌هاي لمينت شده در واقع از متريالي بهره مي‌برند كه براي ساخت آن از تركيب چند چوب مختلف و فشرده كردن آن‌ها تشكيل شده است. به طور كلي، سازهاي ساليد كيفيت بهتري دارند، قيمت آن‌ها بالاتر است و صداي بهتري نيز به شما ارائه مي‌دهند.
همچنين يوكللي‌ها در انواع مدل‌ها به خصوص از نظر ابعادي توليد مي‌شوند. ۴ نوع يوكللي معروف از نظر ابعاد سوپرانو، كنسرت ، تنور و باريتون هستند. ابعاد اين مدل‌‌ها به ترتيب از كوچك به بزرگ است.

ساكسيفون

در كنار اين گزينه هاي پرطرفدار ، ساز هايي مانند ساكسيفون هم هنوز وجود دارند كه در بين بچه ها محبوب است. اگرچه اين ساز ها ممكن است براي بعضي از خردسالان خيلي سنگين باشد ، اما در اندازه هاي مختلفي نيز عرضه ميشوند كه بر اساس گروه هاي سني مختلف طراحي شده اند. يك ساكسيفون آلتو براي نوازندگان در حدود ۷ يا ۸ سال بسيار عالي عمل مي كند ، اما بعداً ممكن است با يك ساز تنور يا باريتون احساس راحتي بيشتري كنند.
اين انتخاب جالب براي بچه ها مي تواند در پيگيري آنها نسبت به گروه هاي موسيقي ، اركسترهاي بادي و سبك هاي مختلف با اين ساز كمك كند تا در نهايت گوش فرزندتان با آنها كاملا آشنا شده و مسلط به نواختن اين سبك ها شوند. اگر فرزند شما مي خواهد با ساير نوازندگان جوان با سازهاي متفاوت همنوازي داشته باشد ، سازي مانند ساكسيفون شروع خوبي خواهد بود.